Depresja towarzyszy ludzkości od niepamiętnych czasów. Już Hipokrates pisał o dopadającej człowieka melancholii. Terminu depresja we współczesnym rozumieniu po raz pierwszy użył francuski psychiatra Jules Baillarger w roku w 1854. Obecnie uznana jest ona za chorobę cywilizacyjną – ryzyko dotknięcia tą chorobą w ciągu życia dotyczy ok. 25 % kobiet i ok. 12 % mężczyzn.
Skąd się bierze depresja?
W dobie romantyzmu owa melancholia była kojarzona z artystyczną twórczą męką, a po ulicach miast przechadzali się młodzi, cierpiący „Werterowie”. Niskie stężenie substancji chemicznych w mózgu (neuroprzekaźników, np. serotoniny odpowiedzialnej za nastrój) powoduje spadek dobrej formy psychicznej i może stać się przyczyną obniżenia nastroju, a nawet stanów depresyjnych. Dodatkowo, niedostateczna ilość światła słonecznego we wczesnych godzinach rannych, szczególnie w okresie od listopada do marca/kwietnia, powoduje zakłócenia cyklu snu i rytmu wydzielania hormonów.
Symptomy depresji
Stan zaburzeń depresyjnych to stan przewlekającego się złego samopoczucia, utrzymujący się powyżej dwóch tygodni. Osoba nim dotknięta nie jest w stanie określić powodu swojego smutku, a jest on tak wszechogarniający, że przestają cieszyć sprawy, które dotychczas sprawiały przyjemność – rodzina, hobby, sport itp. Ukojenia nie przynosi towarzystwo bliskich i przyjaciół. Jest wiele symptomów depresji na poziomie fizykalnym, na poziomie duszy – myśli, emocji i zachowań, a także na poziomie duchowym.
Warto wymienić przynajmniej niektóre z nich:
- poczucie smutku i przygnębienia;
- niemożność odczuwania radości i przyjemności;
- zmiany apetytu i wahania masy ciała (częściej występuje brak apetytu i spadek wagi);
- zaburzenia snu: utrudnione zasypianie, płytki i przerywany sen, wczesne budzenie lub nadmierna senność;
- uczucie ciągłego zmęczenia i znużenia, apatia;
- brak poczucia własnej wartości, nieuzasadnione poczucie winy;
- lęki, trudności w koncentracji uwagi, zapamiętywaniu, podejmowaniu decyzji;
- bóle głowy, serca, zaburzenia trawienia;
- myśli samobójcze.
Co robić w przypadku choroby?
Należy pamiętać o tym, że depresja jest chorobą i osoba nią dotknięta wymaga konkretnej pomocy. Jeżeli zachodzi konieczność terapii farmakologicznej, trzeba pamiętać, aby:
- Przyjmować przepisany lek zgodnie z zaleceniami lekarza.
- Nie przerywać przyjmowania leku, dopóki nie zleci tego lekarz (nieprzyjmowanie leków lub samowolne odstawianie ich i powracanie do leczenia może skończyć się uszkodzeniem mózgu i przejściem depresji w stan przewlekły).
- Leki przeciwdepresyjne na ogół rozpoczynają działanie po 1 – 2 tygodniach, a czasem nawet jeszcze później.
- Nowoczesne leki przeciwdepresyjne nie powodują uzależnienia, nawet gdy przyjmuje się je miesiącami. W razie zbyt wczesnego przerwania terapii może wystąpić ryzyko nawrotu choroby.
Pomóc samemu sobie
Przestrzegając kilku podstawowych wskazówek można czynnie wspomóc leczenie depresji i zapobieganie jej nawrotom. Przede wszystkim należy pamiętać o tym, że nastrój będzie się poprawiał stopniowo. Warto rozpoznać rytm swoich nastrojów w ciągu dnia („rano wstaję lewą nogą”) i odpowiednio zaplanować zajęcia.
Trzeba postawić sobie realistyczne cele i stopniowo przejmować zakres odpowiedzialności. Można zmniejszyć stres i napięcie psychiczne, realistycznie oceniając swoje możliwości. Duże zadania rozbić na mniejsze. Od czasu do czasu należy pozwolić sobie na odpoczynek.
Nie należy spędzać całego dnia w łóżku. Warto starać się utrzymywać kontakty towarzyskie i nie zaniedbywać ulubionych zajęć. Przyjmujmy wsparcie ze strony rodziny i przyjaciół.
Koniecznie trzeba jak najczęściej zażywać ruchu na świeżym powietrzu. Aktywność fizyczna i spacery, szczególnie w słoneczne dni, pomogą w poprawieniu nastroju. Należy starać się zdrowo odżywiać. Depresja może spowodować utratę prawidłowych nawyków żywieniowych, a to może niekorzystnie wpłynąć na ogólny stan zdrowia.
Lepiej odłożyć podejmowanie ważnych decyzji do momentu ustąpienia depresji. Warto włożyć jak największy wysiłek w to, aby myśleć pozytywnie, tak aby usunąć z umysłu negatywne nastawienie.
Co można zrobić dla bliskiej osoby cierpiącej na depresję?
Trzeba pamiętać, że u większości pacjentów depresja może zostać z sukcesem przezwyciężona. Jako członek rodziny lub przyjaciel wiele możesz zrobić, aby wesprzeć osobę znajdującą się w trudnej sytuacji z powodu tej choroby.
- Nalegaj, aby osoba z objawami depresji zwróciła się o pomoc do lekarza. Takie osoby czują lęk, mają tendencję do ukrywania swoich problemów i zwlekania z pójściem do lekarza. Rozpoczęcie właściwego leczenia nie zawsze jest proste. Przejmij inicjatywę i najlepiej po prostu zaprowadź do lekarza.
- Wspomóż terapię. Staraj się zwiększyć motywację osoby cierpiącej, zredukować stres, pomóc oswoić lęk; zachęcaj ją do przestrzegania zaleceń terapeutycznych.
- Zapewnij wsparcie emocjonalne. Słuchaj osoby z depresją i otwarcie mów o swoich uczuciach. Zawsze dodawaj otuchy i przedstawiaj korzystne perspektywy na przyszłość, aby jak najbardziej złagodzić lęk. Nie próbuj zlikwidować wyrażonych negatywnych uczuć. Nie lekceważ myśli samobójczych – koniecznie należy zwrócić się do lekarza.
- Zachęcaj do aktywności. Osobom z depresją niezbędne są kontakty towarzyskie i zajęcia, które oderwą od myślenia o własnym samopoczuciu.
- Postaraj się zachęcić je do robienia tego, co kiedyś sprawiało przyjemność. Nie żądaj zbyt wiele, unikaj wypowiedzi, które mogą spowodować poczucie presji.
Depresja i jej koleżanki
Pomagając osobie zmagającej się z depresją, pamiętaj także o swoim zdrowiu. Ciężar, który niesie ze sobą depresja, może przygnieść także osoby postronne. Miej na uwadze to, że osoba wymagająca pomocy nie może dyktować warunków. W najlepszym interesie wszystkich jest pełne zdrowie każdej osoby. Zatem weź pod uwagę następujące rady:
- Bądź cierpliwy. Osoba chora na depresję może nie być gotowa na przyjęcie pomocy, jednak prędzej czy później stopniowo może zaakceptować twoje wsparcie.
- Nie bierz wszystkiego do siebie. Nawet najzdrowsza, bliska relacja może zostać zachwiana na skutek depresji. Lęk i stres zmieniają zachowanie człowieka. Pamiętaj o tym, że postępowanie twojej ukochanej osoby i występujące u niej objawy mogą być wynikiem tej choroby – nie są to osobiste ataki skierowane przeciw tobie.
- W jak największym stopniu zachowaj codzienny rytm własnych zajęć. Naturalnym zjawiskiem jest skoncentrowanie uwagi i wysiłków na osobie z depresją. Często ludzie opiekujący się nią zaniedbują swoje życie osobiste oraz przestają dbać o siebie. Musisz zaspokajać także własne potrzeby. Żeby skutecznie pomagać innym, musisz być w dobrej kondycji.
- Pozwól pomóc sobie, gdy tego potrzebujesz. Czasami także opiekunowie osoby z depresją potrzebują pomocy – np. ze strony grupy wsparcia, członków rodziny, przyjaciół czy profesjonalistów.
- Współpracujcie w walce z depresją. Postaraj się, aby osoba z depresją wiedziała, że nie jest sama w tym trudnym czasie, że nie towarzyszą jej wyłącznie lęk i stres.
Czego należy unikać?
- Krytykowania lub obwiniania za depresyjne zachowania.
- Oczekiwania, że po prostu „weźmie się w garść”.
- Odsuwania chorego od problemów rodzinnych czy wykluczania go z rodzinnych dyskusji.
- Wyręczania osoby dotkniętej depresją w prostych, codziennych obowiązkach.
- Namawiania do rzucania wszelkich nałogów w trakcie wychodzenia z depresji.
- Skłaniania do podejmowania ważnych życiowo decyzji (małżeństwo, zmiana pracy, przeprowadzka) w trakcie epizodu depresyjnego.
Bóg oferuje najlepszą pomoc
Pan Bóg jest obecny, aby wspomagać i leczyć. Psalmista Dawid mówi, że Boża obecność „raduje serce” i „olśniewa oczy” oraz pomaga żyć lepiej i bliżej Niego. Obecność Boga najpełniej objawia się w Jezusie Chrystusie. W Jego osobie Bóg staje się bliski każdemu, choćby najbardziej cierpiącemu, ubogiemu i odrzuconemu człowiekowi. Przynosi mu pomoc i nadzieję. W Chrystusie Bóg przychodzi do człowieka, do jego problemów, smutków i słabości, ale także do radości i do szczęścia. I nawet jeśli życie staje się coraz bardziej szare i trudne, przytłacza mnóstwem problemów i trudności, powinniśmy zauważyć Kogoś, kto nas tak naprawdę bezinteresownie kocha, kto z tej wielkiej miłości jest blisko i chce pomóc… Pomaga przejść przez doświadczenia i choroby. Wspiera tych, których bliscy cierpią, obdarza mądrością i siłą w udzielaniu pomocy. Światło Bożej obecności i moc Jego Słowa wprowadzają ponadnaturalne zmiany w życiu chorej osoby.
